Door prof. dr. Gert-Jan Hospers
Het meest gelezen gratis tijdschrift in Nederland is de Allerhande. En in Duitsland? Je zou denken dat het ook een supermarktmagazine is, bijvoorbeeld van de Edeka of REWE. Of wellicht het maandblad van de drogisterijketens Rossmann of dm. Niets ervan: het meest gelezen gratis tijdschrift in Duitsland is de Apotheken Umschau. Het blad, dat twee keer per maand verschijnt, ligt in zo’n 80% van de circa 17.300 Duitse apotheken. Zelf neem ik ook wel eens een exemplaar mee, al was het maar vanwege de uitgebreide tv-programmagids die erin zit. Verder bevat het magazine prettig leesbare artikelen (niet alleen over gezondheid, maar bijvoorbeeld ook over eten en reizen), puzzels en natuurlijk advertenties. Het blad wordt vooral gelezen door senioren, van wie velen er al dagen van tevoren naar uitkijken. In 2010 noemde een journaliste van Die Zeit de Apotheken Umschau dan ook gekscherend ‘steunkous van de natie’.
Sowieso is de apotheek in Duitsland veel zichtbaarder in het dagelijks leven. Dat blijkt ook uit de cijfers, aldus het rapport Een markt in beweging van adviesbureau SiRM (oktober 2023). Zo telt Duitsland 22 apotheken per 100.000 inwoners – dat is twee keer zoveel als in Nederland (11 apotheken). Volgens de onderzoekers ligt dat vooral aan de hogere bevolkingsdichtheid van ons land, waardoor één apotheek veel meer mensen kan bedienen dan in meer uitgestrekte landen zoals Duitsland. Tegelijkertijd geven de oosterburen aan farmaceutische zorg relatief meer geld uit: de uitgaven aan apotheken bedragen in Duitsland 1,7% van het bruto binnenlands product, in Nederland slechts 0,7%. Als oorzaken worden aangevoerd dat Nederlanders terughoudender zijn in het gebruik van geneesmiddelen en voor hun medicijnen gemiddeld lagere prijzen betalen. Maar ook het takenpakket van apotheken in beide landen verschilt. Zo mogen Duitse apothekers onder voorwaarden vaccinaties toedienen, zoals griep- of COVID-prikken, waarmee ze in feite taken van andere zorgverleners uitvoeren. En ze mogen medische hulpmiddelen verstrekken, terwijl dat in ons land nauwelijks meer via apotheken gebeurt. Verder zetten Nederlandse apothekers mogelijk meer technologie in op de werkvloer, zoals digitalisering en robots, waardoor ze efficiënter kunnen werken. Hoe het ook zij: de farmaceutische zorgsystemen van de twee buurlanden verschillen sterk van elkaar.
Toch hebben Nederlandse en Duitse apothekers anno 2025 vergelijkbare zorgen. Begin dit jaar staakten in ons land apotheekmedewerkers voor meer loon en een lagere werkdruk. Ook in het Duitse apotheekwezen staan deze thema’s hoog op de agenda. Daarnaast zijn de Duitsers bezorgd over de teruggang van het aantal filialen oftewel het Apothekensterben. Vooral op het platteland sluiten apotheken hun deuren. Stond de uitspraak ‘Ben je verkouden? De tante van de neef van mijn oma zag je gisteren keeltabletten kopen bij de apotheek’ decennialang model voor het dorpsleven, in de toekomst zou dat wel eens voorbij kunnen zijn. Jammer, want zeker in een vergrijzende samenleving is een apotheek een belangrijke voorziening. Laten we hopen dat in Duitsland de Apotheken Umschau nog lang het meest gelezen gratis tijdschrift blijft.
Dietmar Rabich, Recklinghausen, Alte Apotheke — 2015 — 7393, CC BY-SA 4.0